Reclameborden en Geheugenproblemen

Noodgedwongen begaf ik me dit weekend in het Shoppingcenter van Wijnegem. Meestal probeer ik dergelijke plaatsen te mijden wanneer ik op voorhand weet dat het zeer druk zal zijn. Het was zaterdagnamiddag en het regende, dus het was te verwachten dat ik me in een menigte ging begeven. Terwijl ik me een weg baande tussen de mensen, zag ik ergens in een ooghoek op een reclamebord de volgende slogan: "Overprikkeling leidt tot geheugenproblemen". Grijnzend passeerde ik dit bord en dacht ik wel wat geheugenproblemen te zullen oplopen door mij hier te begeven op dit moment.

Het was pas later, toen ik met de auto naar huis reed, dat deze stelling opnieuw mijn aandacht trok. Ik ben een klinisch neuropsycholoog van opleiding en ik beschik over wel wat kennis rond informatieverwerking, overprikkeling en geheugenproblemen. Ik kan mij inderdaad een verband tussen beide concepten voor de geest halen. Recent onderzoek toont aan dat overprikkeling een invloed heeft op een uitgebreide lijst aan cognitieve functies, waaronder ook het geheugen en vooral hoe en welke informatie we opslaan. Waarom blijft dit reclamebord dan toch mijn aandacht trekken, vraag ik me af wanneer ik bijna thuis aankom.

Misschien is het dat zorgwekkende gebrek aan nuance op zo'n reclamebord. Ik zie namelijk wekelijks patiënten die geheugenmoeilijkheden ervaren. Dit zijn mensen die angstig zijn, weerstand ervaren en meestal een lang traject van aanvaarding en verwerking hebben doorgemaakt voor ze reeds de stap naar de hulpverlening hebben gezet. Mijn patiënten, die we het liefst zo vlug mogelijk helpen omdat dit de beste resultaten kan opleveren in de behandeling, geven vaak aan "al van alles geprobeerd te hebben". Zoekend naar een manier om met geheugenmoeilijkheden om te gaan, zijn zij wellicht de ideale klant voor bedrijven die dergelijke reclameborden uithangen. Misschien is het allemaal zo erg niet en geraak ik ervan af met het middeltje dat ik uit een rek kan halen in een winkel, kan er gedacht worden. Veel van dergelijke middeltjes worden echter op de markt gebracht zonder voldoende wetenschappelijke evidentie. Ondertussen tikt de tijd onverbiddelijk voort. Dit betekent niet alleen dat er kostbare tijd verloren kan gaan, maar dat de patiënt geld uitgeeft aan middelen die weinig tot geen effect zullen hebben.

Anderzijds kan een middel wel een gewenst effect hebben op het geheugenfunctioneren wanneer de onderliggende oorzaak ook effectief iets te maken heeft met onvoldoende mentale rust vinden. Hier bevinden we ons echter in de essentie van differentiaal diagnostisch redeneren en de diagnose aan de klant overlaten als het over geheugenmoeilijkheden gaat, lijkt me in veel gevallen toch niet de beste piste. Dergelijke marketing zet immers aan om in plaats van de stap naar de hulpverlening te zetten of hierover te praten met de mensen uit je omgeving, ineens over te gaan tot hoopvolle symptoombestrijding. Het is met andere woorden een manier om niet met een moeilijke situatie om te gaan, maar te kunnen verzinken in een vals gevoel van veiligheid. Hierdoor wordt de stap om de onderliggende oorzaak van de geheugenmoeilijkheden aan te pakken alleen maar groter.

Het zijn niet enkel reclameborden die de aandacht trekken trouwens. In sommige drogisterijen die een medisch uitziend jasje hebben gekregen, vind je rayons vol met producten die geklasseerd worden onder 'geheugen'. Als patiënt kan je dus wel even bezig zijn met het uitproberen van middelen voor je noodgedwongen moet toegeven dat je best een stap richting de hulpverlening kan zetten.

Ik ken de verkoopcijfers van dergelijke middelen niet en ik weet niet hoe groot het aandeel van mijn patiënten op deze markt is, maar ergens wringt het dat de mensen die het meeste behoefte hebben aan grondige neuropsychologische diagnostiek een middeltje kunnen kopen dat hen meer een vals gevoel van veiligheid geeft dan dat het hen ooit van hun geheugenproblemen zal afhelpen. Ik hoop dat dergelijke bedrijven hun sociale en maatschappelijke verantwoordelijkheid opnemen en hun werknemers opleiden om mensen ten gepaste tijde door te verwijzen, te helpen en aan te moedigen om de juiste hulp te zoeken.

Ik hoop dat er een toekomst is waar ik door het shoppingcenter kan lopen, een gelijkaardig reclamebord kan tegenkomen en er voorbij kan wandelen terwijl ik het al zorgeloos vergeet.